Wonen in Frankrijk: Hoe zit het met belastingen, verzekeringen en erfbelasting?

Frankrijk is al decennialang een populaire woonbestemming voor Nederlanders en Belgen die op zoek zijn naar een beter klimaat, rust, cultuur en een andere levensstijl. Of je nu permanent verhuist, een vakantiewoning aanschaft of als expat werkt, krijgt onvermijdelijk te maken met het Franse belastingstelsel, verzekeringsplichtigen, en de regels rondom erfbelasting. In dit artikel bieden wij een volledig, diepgaand en gestructureerd overzicht van alles wat je moet weten over deze cruciale onderwerpen.

Inleiding: De aantrekkingskracht van wonen in Frankrijk

Frankrijk spreekt tot de verbeelding met zijn gevarieerde landschap, rijke historie en uitnodigende cultuur. Steeds meer Noord-Europeanen zoeken hier een tweede thuis of permanente vestigingsplaats. Maar bij zo’n stap is het essentieel voorbereid te zijn op het administratieve en fiscale landschap, vooral rond belastingen, verzekeringen en erfrecht.

1. Het Franse belastingsysteem: Een overzicht

Het Franse belastingsysteem wijkt behoorlijk af van het Nederlandse of Belgische systeem en kent eigen spelregels, aftrekposten en verplichtingen. Zowel residenten als niet-residenten kunnen te maken krijgen met diverse belastingsoorten.

1.1 Wie is fiscaal resident in Frankrijk?

Belangrijk is om vast te stellen of je als fiscaal resident van Frankrijk wordt beschouwd. Dit wordt voornamelijk bepaald aan de hand van:

• Waar je hoofdwoning (domicilie) is
• Waar je het grootste deel van het jaar verblijft (meer dan 183 dagen per jaar)
• Waar het centrum van je economische belangen ligt

Wie als resident wordt gezien, wordt in Frankrijk over het wereldinkomen belast.

1.2 Belasting op inkomen: Impôt sur le revenu

De inkomstenbelasting (‘Impôt sur le revenu’) in Frankrijk is progressief, met meerdere schijven. Voor het jaar 2024 zijn de tarieven als volgt:

• 0% tot € 10.777
• 11% van € 10.778 tot € 27.478
• 30% van € 27.479 tot € 78.570
• 41% van € 78.571 tot € 168.994
• 45% vanaf € 168.994

Naast deze schijven kunnen er extra bijdragen en sociale lasten worden geheven.

1.3 Specifieke inkomenssoorten

Frankrijk onderscheidt verschillende bronnen van inkomen, waaronder salaris, pensioen, verhuur en kapitaalinkomsten. Elk kan onder aparte regels vallen:

1. Salarissen en pensioenen komen samen met sociale bijdragen die aanzienlijk kunnen zijn, afhankelijk van je leeftijd en status.
2. Verhuurinkomsten worden belast als BIC (commerciële inkomsten) of als landgoedinkomsten, met verschillende aftrek- of forfaitaire mogelijkheden.
3. Kijk uit voor dubbele belasting: Nederland en Frankrijk hebben een verdrag om dubbele belasting te voorkomen. Je moet doorgaans wel aangifte doen in beide landen, afhankelijk van je situatie.

1.4 Sociale lasten (Prélèvements sociaux)

Sociale heffingen (‘prélèvements sociaux’) zijn een apart element binnen het Franse belastingklimaat, veelal tussen 9,7% en 17,2% op onder andere rente, dividend en huurinkomsten. Deze lasten zijn aanvullend op de inkomstenbelasting.

1.5 Belastingheffing voor niet-residenten

Ook wie niet-resident is, kan in Frankrijk belast worden, bijvoorbeeld bij het bezit van onroerend goed of lokale inkomstenbronnen. Niet-residenten betalen doorgaans belasting over hun Franse broninkomsten, zoals huur of verkoopwinst op huizen.

2. Onroerend goed: Belastingen en heffingen

Het bezitten van onroerend goed in Frankrijk brengt specifieke fiscale verplichtingen met zich mee, ook als je er enkel een vakantiehuis hebt. Hier valt te denken aan:

• Vastgoedbelasting (‘taxe foncière’)
• Gebruiksbelasting (‘taxe d’habitation’)
• Vermogensbelasting (‘Impôt sur la fortune immobilière’ - IFI)
• Overdrachtsbelasting bij koop en erfbelasting bij overlijden

2.1 Taxe Foncière

De taxe foncière is een jaarlijkse belasting voor eigenaars van onroerend goed. De hoogte hangt af van de commune waar het huis staat en de grootte, en wordt berekend op basis van de huurwaarde van het pand, verminderd met een forfaitaire aftrek voor kosten. Voorbeeld: Voor een vrijstaande woning kan deze belasting variëren van enkele honderden tot enkele duizenden euro's per jaar.

2.2 Taxe d’Habitation

De taxe d’habitation was lange tijd een belasting voor gebruikers van een huis, dus ook huurders, maar is per 2023 afgeschaft voor hoofdverblijven. Voor tweede huizen en vakantiewoningen kan deze belasting echter wel in stand blijven.

2.3 Overdrachtsbelasting

Bij aankoop van onroerend goed betaal je een forse eenmalige overdrachtsbelasting (‘droits de mutation’), meestal tussen 5% en 7% van de aankoopprijs.

2.4 Vermogensbelasting: IFI

Wie in Frankrijk meer dan € 1,3 miljoen aan onroerend goed bezit, krijgt te maken met de vermogensbelasting op onroerend goed (‘Impôt sur la fortune immobilière’ – IFI). Voor de meeste particulieren met een tweede woning zal dit niet snel spelen, maar het is een belangrijk aandachtspunt voor vermogenden.

3. Franse verzekeringen: Soorten, verplichtingen en advies

Frankrijk kent een uitgebreid stelsel van verzekeringen, waarvan sommige verplicht zijn en andere sterk worden aangeraden. Zaken als ziektekostenverzekering, woningverzekering en autoverzekering komen onvermijdelijk aan bod, zeker voor wie permanent woont of een tweede huis bezit.

3.1 Ziektekostenverzekering (Assurance Maladie)

Iedereen die in Frankrijk woont, moet deelnemen aan het Franse sociale zekerheidsstelsel. De ziektekostenverzekering (‘assurance maladie’) is daar een basiscomponent van.

• Basisverzekering: Het systeem heet ‘Sécurité Sociale’. Veelal sluit je je aan via ‘l’Assurance Maladie’, waarna je recht hebt op gedeeltelijke vergoeding van medische kosten.
• Aanvullende verzekering: Aanvullend kies je vrijwel altijd zelf voor een extra ‘mutuelle’ voor vergoedingen die het basisstelsel niet dekt. Denk aan tandarts, brillen of uitgebreide ziekenhuiszorg.
• Europees zorgpasje: Tijdelijke verblijvers kunnen soms volstaan met een Europese ziektekostenkaart, maar dit geldt niet voor wie permanent woont of werkt.

3.2 Woningverzekeringen (Assurance Habitation)

De assurance habitation is in Frankrijk verplicht voor huurders van woonruimte, maar sterk aan te raden voor (tweede) huiseigenaren. De verzekering dekt brandschade, storm, waterschade, inbraak, en aansprakelijkheid. Tweede woningen kennen extra risico’s door leegstand; verzekeringsmaatschappijen kunnen voorwaarden aanpassen of premies verhogen. Vergelijk altijd goed verschillende aanbiedingen op dekking en voorwaarden.

3.3 Autoverzekering (Assurance Auto)

Een autoverzekering is wettelijk verplicht in Frankrijk, minimaal voor wettelijke aansprakelijkheid (‘responsabilité civile’). Wie buitenlandse nummerplaten behoudt, let erop dat verzekering en kenteken aan de Franse regelgeving voldoen – vaak moet je na enkele maanden je auto importeren en op Frans kenteken zetten.

3.4 Overige verzekeringen

Overweeg naast bovengenoemde verzekeringen aanvullende polissen, zoals:

• Burgerlijke aansprakelijkheid (voor schade aan derden)
• Rechtsbijstand
• Arbeidsongeschiktheids- en overlijdensrisicoverzekering
• Verzekeringen voor vakantiehuizen (secundaire woningverzekeringen met inbraak- en stormdekking)

4. Franse erfbelasting: Successierechten, tarieven en planning

Een van de meest onderschatte fiscale thema’s bij wonen of bezit in Frankrijk is het Frans erfrecht en – vooral – de erfbelasting (‘droits de succession’). De Franse regelgeving verschilt sterk van de Belgische en Nederlandse systemen, en heeft grote invloed op nabestaanden.

4.1 Wie betaalt erfbelasting in Frankrijk?

In Frankrijk is erfbelasting verschuldigd op basis van:

• Het type relatie tot de overledene (kind, partner, ouder, vriend, etc.)
• De waarde van het geërfde vermogen
• De locatie van het onroerend goed (Frans of buitenlands)

De nationale wetgeving bepaalt dat wie in Frankrijk woont, erfbelasting moet betalen over het wereldwijd geërfde vermogen. Voor niet-inwoners geldt erfbelasting meestal alleen over de Franse bezittingen.

4.2 Tarieven en vrijstellingen 2024

De erfbelasting die kinderen of partners betalen, is vaak relatief lager dan die voor andere erfgenamen. Voor 2024:

• Echtgenoot / geregistreerd partner: Volledige vrijstelling
• Kinderen (en kleinkinderen): Vrijstelling tot €100.000 per kind; daarna progressieve schijven van 5% tot 45%
• Broers/zussen: Vrijstelling tot €15.932, daarna hoge tarieven tot 45%
• Derden (vrienden, verre familie): Vrijstelling slechts €1.594; daarboven 60% belasting

4.3 Samenwoners en niet-geregistreerde relaties

Niet-geregistreerde samenwoners (‘concubins’) worden fiscaal behandeld als derden: slechts een zeer lage vrijstelling en hoge belasting tot 60%, tenzij geregistreerd als PACS (burgerlijk partnerschap).

4.4 Erfbelasting op tweede huizen

Voor buitenlandse (niet in Frankrijk woonachtige) eigenaren van een tweede huis in Frankrijk geldt bij overlijden Franse erfbelasting, wat voor erfgenamen – die vaak uit Nederland of België komen – onverwacht hoge rekeningen kan opleveren.

4.5 Successieplanning in Frankrijk

Met de juiste planning zijn forse besparingen mogelijk, zoals schenkingen bij leven (met aparte schenkbelastingregels), het gebruiken van specifieke testamentvormen, of het kiezen voor het Europese erfrecht. Laat je altijd adviseren door erkende Franse notarissen en fiscalisten bij eigendom en erfrecht in Frankrijk.

5. Belgische en Nederlandse belastingaspecten versus Franse regels

Wie de stap naar Frankrijk overweegt, moet niet alleen het Franse, maar ook het Nederlandse of Belgische fiscale systeem in het oog houden, zeker bij grensoverschrijdend bezit of verhuis.

5.1 Dubbele belastingverdragen

Tussen Frankrijk en zowel Nederland als België bestaan belastingverdragen om dubbele heffing te voorkomen. Deze verdragen bepalen welk land belasting mag heffen op inkomsten, vermogen of erfenissen.

5.2 Verhuur en verkoop vanuit het buitenland

Inkomsten uit verhuur van Franse huizen worden doorgaans in Frankrijk belast, ongeacht of je in Nederland of België woont. Bij verkoop van onroerend goed gelden Franse regels, soms met een aparte meerwaardebelasting als je geen resident bent.

5.3 Inheritance planning over de grens

De Europese Erfrechtverordening (Brussel IV, sinds 2015) geeft bewoners van Frankrijk recht om te kiezen voor het erfrecht van hun nationaliteit, maar niet voor buitenlandse fiscale regels. Zo kan het juridisch erfrechtelijk gunstig zijn, maar de Franse erfbelasting kan hierdoor niet altijd worden omzeild.

6. Praktische stap-voor-stap gids voor (toekomstig) bewoners

Als je een woning koopt of permanent verhuist, is het verstandig onderstaande stappen te doorlopen:

1. Residency-status bepalen: Wanneer word je als fiscaal resident van Frankrijk gezien?
2. Inschrijving en formaliteiten: Schrijf je na aankomst in bij het plaatselijke gemeentehuis (mairie), en vraag zo nodig een Carte Vitale aan bij de Sécurité Sociale.
3. Belastingaangifte: Jaarlijks aangifte doen in Frankrijk (papieren of digitaal, afhankelijk van je situatie) – let op deadlines.
4. Verzekeringen afsluiten: Minimaal ziektekosten, autoverzekering, woningverzekering; vaak ook aanvullende dekkingen.
5. Erfrecht en nalatenschap regelen: Testament en erfrechtplannen controleren, afspraken met notaris maken.

7. Franse administratie en belastingaangifte: Hoe werkt het?

In Frankrijk doe je belastingaangifte (impôt sur le revenu) doorgaans tussen april en juni, afhankelijk van je departement. Tegenwoordig kan dit eenvoudig online via impots.gouv.fr. Als nieuwkomer krijg je hiervoor een aparte inlogcode van de fiscus (‘numéro fiscal’). Bij een eerste aangifte is het wenselijk hulp in te roepen van een lokale adviseur.

7.1 Documenten en voorbereidingen

Voor een correcte aangifte heb je onder andere nodig:

• Franse belastingnummers (numéro fiscal en numéro de télédéclarant)
• Bewijzen van inkomsten uit Nederland of België
• Aangifte van buitenlandse rekeningen en onroerend goed
• Bewijzen van betaalde, buitenlandse belastingen (voor verrekening)

8. Verdere aandachtspunten: Schenkingen en vermogensoverdrachten

Wie zijn vermogen wil overhevelen, moet letten op de schenkbelasting (‘droits de donation’). Regelmatig schenken aan kinderen of kleinkinderen valt in Frankrijk fiscaal aantrekkelijk te structureren, dankzij hoge vrijstellingen die elke 15 jaar ververst worden.

8.1 Tarieven schenkingsbelasting

Schenkingen tussen ouder en kind kennen vergelijkbare schijven als de erfbelasting, met €100.000 vrijstelling per 15 jaar. Wie tijdig schenkt en spreidt, kan erfbelasting later fors beperken.

8.2 Handgift en notariële schenking

Schenkingen kunnen in bepaalde gevallen via een handgift, maar veelal is een notariële akte vereist, vooral bij onroerend goed. Een Franse notaris kan hierover adviseren.

9. Fiscale voordelen en valkuilen bij wonen in Frankrijk

Hoewel Frankrijk bekendstaat als ‘belastingsland’, kunnen slimme keuzes en de juiste planning zorgen voor fiscale voordelen:

• Specifieke regelingen voor gepensioneerden
• Voordelen bij energie-renovaties en duurzaam wonen
• Vermindering van belastingdruk via investerings- en verhuurregelingen (‘Loi Pinel’ en ‘Loi Malraux’)

Vermijd tegelijkertijd veelvoorkomende valkuilen, zoals vergeten in het buitenland gelegen rekeningen of onroerend goed aan te geven, te spät aangifte doen, of dubbele verzekeringen afsluiten.

10. Juridische aspecten: Notariële begeleiding en erfrecht

Wie in Frankrijk iets wil kopen, schenken of erven, krijgt te maken met Franse notarissen (notaires): zij zijn essentieel bij eigendomsoverdracht, estate planning en testamenten.

10.1 De rol van de Franse notaris

Nagenoeg alle zaken rondom onroerend goed, testamenten en nalatenschappen eisen een notariele akte. Notarissen zijn neutraal en werken onder toezicht van de overheid, maar brengen wel aanzienlijke kosten in rekening bij transacties, meestal als percentage van de waarde.

10.2 Testamenten en Europese regelgeving

Het opstellen van een testament volgens Frans recht bepaalt wie wat ontvangt. Dankzij de Europese Erfrechtverordening kan in veel gevallen het nationale recht (bijvoorbeeld Nederlands of Belgisch erfrecht) gekozen worden, maar Franse erfrecht dwingt nog altijd ‘legitieme’ rechten af voor kinderen (réserve héréditaire).

10.3 Internationale nalatenschappen en dubbele erfbelasting

Let op: Er kunnen conflicten ontstaan tussen Nederlandse, Belgische en Franse erfbelasting. Door internationale verdragen is dubbele erfbelasting meestal te vermijden, maar niet altijd per definitie. Advies van specialisten is hier essentieel.

11. Voorbeeldcases ter illustratie

Onderstaande voorbeelden laten enkele scenario’s zien:

Case 1: Nederlanders met een tweede woning in de Dordogne

Jan en Marie kopen een oude boerderij. Zij blijven in Nederland wonen, maar brengen er veel vakanties door. Over hun Franse huurinkomsten betalen ze in Frankrijk belasting en sociale heffingen. Bij overlijden wordt hun woning onderworpen aan Franse erfbelasting, met een vrijstelling van €100.000 per kind. Niet-geregistreerde relaties (voor Franse wet geen huwelijk/PACS) zouden geclassificeerd worden als ‘derden’ en krijgen te maken met 60% erfbelasting.

Case 2: Volledige emigratie van een Belgisch gezin naar de Provence

De familie verhuisd definitief. België mag nog belasting heffen tot de datum van vertrek. Daarna worden ze Frans resident en betalen ze inkomstenbelasting, sociale lasten en belastingen op hun Franse huis. De kinderen erven later via het Franse erfrecht, met bijhorende vrijstellingen en schijven.

Case 3: Franse resident haalt pensioen uit Nederland

Pierre, geboren in Nederland, woont al jaren in Frankrijk en ontvangt een Nederlands pensioen. Dankzij het belastingverdrag tussen beide landen, wordt zijn AOW in Nederland belast, maar aanvullende inkomsten of privépensioenen zijn doorgaans in Frankrijk belast.

12. Veelgestelde vragen over wonen, belasting, verzekering en erven in Frankrijk

• Krijg ik dubbele belasting? Niet als de verdragen goed worden nageleefd en indien correct aangegeven.
• Is mijn Nederlandse/Belgische auto verzekerd in Frankrijk? Alleen tijdelijk (maximaal enkele maanden), daarna geldt de Franse verzekeringsverplichting.
• Zijn medische kosten in Frankrijk volledig gedekt? Nee, basisdekking is gedeeltelijk, een mutuelle dekt extra kosten.
• Is wonen in Frankrijk fiscaal onaantrekkelijk? Dat hangt af van je situatie, maar met goede planning is het belastingklimaat werkbaar en transparant.
• Hoe voorkom ik dat mijn kinderen 60% erfbelasting betalen? Door te registreren als huwelijk of PACS, tijdige estate planning en overdracht bij leven.

13. Conclusie: Goed voorbereid naar of in Frankrijk wonen

Goed voorbereid zijn op het Franse belasting-, verzekerings- en erfrechtstelsel is essentieel bij het kopen van onroerend goed, emigratie of het bezitten van een vakantiewoning. Met grondige kennis van de belangrijkste fiscale spelregels, het inschakelen van lokale adviseurs, het tijdig afsluiten van verzekeringen en het maken van testamentaire afspraken voorkom je onaangename verrassingen voor jezelf en je familie.

Tot slot: laat je altijd vroegtijdig adviseren door erkende Franse fiscalisten en notarissen, vooral bij onroerend goed en erfenissen. De juiste planning maakt het leven onder de Franse zon niet alleen aangenamer, maar voorkomt ook grote financiële missers en zorgen voor je nabestaanden. Wonen in Frankrijk blijft zo een genot én een weloverwogen avontuur.