BTW (IVA) in Spanje: Wat Je Moet Weten

Belasting over de Toegevoegde Waarde (btw) of in het Spaans “Impuesto sobre el Valor Añadido” (IVA), is een essentiële factor voor iedereen die zaken doet in Spanje, een woning koopt, als ondernemer aan de slag gaat of gewoon consument is. Spanje is een populaire bestemming voor zowel toeristen als bedrijven, wat betekent dat inzicht in het btw-systeem onmisbaar is voor particulieren en ondernemers die te maken krijgen met transacties in Spanje. Of je nu een Nederlandse ondernemer bent die naar Spanje exporteert, een particulier die een vakantiewoning koopt, of een expat die meer wil begrijpen over het Spaanse belastingsysteem: deze uitgebreide gids biedt het volledige overzicht over hoe de Spaanse btw werkt en wat dit voor jou betekent.

Inleiding tot VAT/IVA: Basisprincipes

De Spaanse btw — oftewel IVA — is een indirecte belasting die wordt geheven op de aankoop van goederen en diensten in Spanje, gelijkwaardig aan de Nederlandse btw. De belasting wordt geheven op elk stadium in de productie- en distributieketen, van fabrikant tot aan eindgebruiker, waarbij elke schakel btw afdraagt over het verschil tussen de eigen verkoop en inkoop. Uiteindelijk betaalt de consument de volledige TVA.

• Nombre español: Impuesto sobre el Valor Añadido (IVA)
• Engelse term: Value Added Tax (VAT)
• Nederlandse term: Belasting toegevoegde waarde (btw)

Deze belasting is sinds 1986 in Spanje van kracht, toen het land toetrad tot de Europese Unie (EU), en is sindsdien grotendeels geharmoniseerd met het Europese btw-systeem. Toch bestaan er Spaanse eigenheden, vrijstellingen en uitzonderingen die belangrijk zijn te kennen.

Soorten IVA-tarieven in Spanje

In Spanje hanteert men, net als in vele andere Europese landen, verschillende btw-tarieven, afhankelijk van het type goederen of diensten. De tarieven en hun toepassing kunnen aanzienlijk verschillen van Nederland. Hieronder volgt een overzicht van de huidige tarieven (2024):

• Standaardtarief (Tipo general): 21% — van toepassing op de meeste goederen en diensten.
• Verlaagd tarief (Tipo reducido): 10% — toegepast op onder meer levensmiddelen, water, bepaalde medische goederen, hotelaccommodaties, vervoer en woningbouw.
• Zeer verlaagd tarief (Tipo superreducido): 4% — op basisbehoeften zoals brood, melk, medicijnen, boeken en tijdschriften.
• 0% (vrijstelling): Bepaalde producten en diensten zijn vrijgesteld, zoals sommige medische, sociaal-maatschappelijke en educatieve activiteiten.

Gedetailleerde Tariefvoorbeelden

Product/Dienst	Tarief	Uitleg
Kleding, elektronica, autoreparaties	21%	Standaardtarief, geldt voor de meeste dagelijkse producten en commerciële diensten.
Restaurantdiensten, bioscopen, hotels	10%	Verlaagd tarief voor toerisme en levensonderhoud.
Brood, melk, groente, fruit, geneesmiddelen	4%	Zeer verlaagd tarief, geldt slechts bij uitdrukkelijke vermelding in de wet.
Publiek onderwijs, medische prestaties	0%	Vrijstellingen, geen btw vanwege sociaal belang.

Btw-plicht en btw-nummer in Spanje

Om btw in Spanje te mogen heffen en afdragen, dient een bedrijf of zelfstandige te beschikken over een Spaans btw-nummer, het "Número de Identificación Fiscal" (NIF) of in internationaal verband "Número de Identificación de Operador Intracomunitario" (NIOI/VAT-nummer).

• Voor Spaanse bedrijven: NIF-B gevolgd door acht cijfers.
• Voor buitenlandse bedrijven: NIF of NIE met een landcode (bijv. ESX1234567R).
• Voor niet-geregistreerde bedrijven: Moet zich registreren bij de Spaanse fiscus (Agencia Tributaria).

Dit nummer is essentieel voor correspondentie met de fiscus, btw-aangifte en het uitvoeren van intracommunautaire transacties (handel met andere EU-lidstaten).

Wie is btw-plichtig in Spanje?

De Spaanse wetgeving bepaalt dat de volgende personen en entiteiten btw-plichtig kunnen zijn:

• Bedrijven die goederen of diensten leveren in Spanje, ongeacht of ze in Spanje gevestigd zijn of niet.
• Zelfstandigen/freelancers (“autónomos”) die economische activiteiten uitoefenen.
• Buitenlandse bedrijven zonder vestiging in Spanje die aan Spaanse klanten verkopen.
• Particulieren zijn niet btw-plichtig, tenzij ze een economische activiteit uitvoeren als zelfstandige.

Let op: bij e-commerce, digitale diensten of intracommunautaire leveringen gelden specifieke btw-verplichtingen.

Btw-aangifte: Procedures en Periodiciteit

Bedrijven en zelfstandigen zijn verplicht regelmatig btw-aangifte te doen (“declaración de IVA”) bij de Spaanse belastingdienst (Agencia Tributaria). Afhankelijk van het type onderneming geldt:

• Kwartaal: De meeste kleine en middelgrote ondernemingen (KMO's), freelancers en zzp’ers doen elk kwartaal aangifte (modellen 303 en 390).
• Maandelijks: Grote bedrijven met een jaaromzet van meer dan €6 miljoen moeten maandelijks aangifte doen.

Naast de reguliere aangifte (uitgaande minus ingaande btw, oftewel verschuldigde minus betaalde btw), zijn er jaarlijkse informatieve aangiften en in sommige gevallen aanvullende verplichtingen, zoals de informatieve lijst van klanten en leveranciers (model 347), of de “Suministro Inmediato de Información” (SII, directe gegevensuitwisseling met de fiscus).

Intracommunautaire leveringen en aanschaffen: EU-regels

Binnen de Europese Unie gelden specifieke btw-regels voor “intracommunautaire leveringen” (verkopen naar andere EU-landen) en “intracommunautaire verwervingen” (aankopen uit andere EU-landen). De hoofdregels zijn:

• Leveringen van goederen tussen btw-plichtigen zijn in het land van levering 0%-tarief (vrijstelling), als de afnemer een geldig EU-btw-nummer heeft.
• Aankopen uit het buitenland moeten worden aangegeven in Spanje, vaak via het “verleggingsmechanisme” (de afnemer is btw-plichtig voor de verkregen diensten/goederen).
• Verkoop aan particulieren of niet-geregistreerde bedrijven in andere EU-landen kan tot drempelbedragen tegen Spaans tarief worden belast; boven de drempel geldt btw-plicht in het land van de koper (met de OSS- of MOSS-regeling).

De Spaanse belastingdienst vereist nauwkeurige registratie van dergelijke leveringen (met model 349).

Uitzonderingen, vrijstellingen en bijzondere gevallen

Het Spaanse btw-stelsel kent tal van vrijstellingen die kunnen gelden voor:

1. Medische en paramedische diensten: Vrijgesteld wanneer verleend door bevoegd personeel.
2. Onderwijsinstellingen: Vrijgesteld voor officiële curricula en scholen.
3. Financiële diensten: Veel bankdiensten, verzekeringen, leningen zijn vrijgesteld.
4. Sociaal-maatschappelijke diensten: Bepaalde verenigingen, goede doelen, sportinstellingen.
5. Verhuur van onroerend goed: Verhuur voor huisvesting is vrijgesteld, maar commerciële verhuur meestal niet.

Daarnaast gelden bijzondere regelingen voor tweedehands goederen, kunstvoorwerpen, veilinghuizen en landbouwproducten (regímenes especiales).

Btw voor vastgoed en bouw in Spanje

Bij de aankoop van vastgoed in Spanje spelen btw & overdrachtsbelasting een belangrijke rol, afhankelijk van het type eigendom en koper:

• Nieuwbouw (directe aankoop van een ontwikkelaar): 10% btw op de aankoopprijs, plus 1,5%-2% 'stempelkosten' (AJD, “Actos Jurídicos Documentados”).
• Bij commerciële panden en grond: 21% btw meestal van toepassing.
• Bij wederverkoop (bestaande bouw): Geen btw, maar overdrachtsbelasting (“Impuesto de Transmisiones Patrimoniales”, ITP), afhankelijk van regio 6%-10%.
• Verhuur: Woningverhuur is vrijgesteld, commerciële verhuur belast met 21% btw.

Voorbeeld

Koop je als particulier voor de eerste keer een nieuwbouwwoning voor €300.000, dan betaal je €30.000 (10% btw) + €4.500 (1,5% AJD), totaal €334.500.

Btw voor ondernemers en freelancers (“autónomos”)

Zowel Spaanse als buitenlandse zelfstandigen moeten zich bewust zijn van hun verplichtingen:

1. Registratie (alta de autónomo) bij de Spaanse belastingdienst.
2. Factureren met Spaans btw-nummer.
3. Correcte btw-tarieven toepassen, afhankelijk van aard en locatie van de dienst/levering.
4. Kwartaal- en jaaraangiften indienen.
5. Intracommunautaire handelen vermelden waar relevant.

Let op: speciale regelingen zijn beschikbaar voor kleine bedrijven (de “régimen simplificado”).

Hoe werkt het terugvragen van Spaanse btw?

Btw op zakelijke kosten (hotel, restaurant, transport, etc.) in Spanje kun je onder voorwaarden terugvragen. Dit geldt voor:

• Lokale bedrijven die hebben ingekocht.
• Buitenlandse ondernemers uit de EU (via de elektronische “VAT-refund”-procedure in het eigen land).

Voorwaarden zijn dat de dienst of het goed volledig wordt gebruikt voor btw-plichtige werkzaamheden, en dat je beschikt over een correcte Spaanse factuur (factura completa) met je btw-nummer vermeld.

Btw op e-commerce, digitale diensten en platforms

Met het groeien van online verkoop gelden in Spanje speciale eisen:

• Lever je digitale diensten aan consumenten in Spanje, dan draag je Spaanse btw af via het OSS-systeem. Denk aan downloads, streaming, consulting, e-books, etc.
• Bij verkoop via platforms als Amazon Spanje is het belangrijk te checken of het platform of jij de btw-aangifte moet doen (afhankelijk van “verkoper van record”).
• Voor dropshipping of fulfilment/logistiek in Spanje kan een lokaal btw-nummer vereist zijn.

De Europese OSS-regeling (One Stop Shop) maakt grensoverschrijdende aangifte makkelijker.

Boekhouding en facturatie: Spaanse regels

Om correct te factureren in Spanje, dient elke factuur te voldoen aan wettelijke eisen:

• Verplichte vermeldingen: Spaanse btw-nummer, naam/adres leverancier en klant, factuurnummer, datum, beschrijving dienst/goederen, btw-tarief en bedrag, totaal.
• Facturen dienen opeenvolgend genummerd en bewaard te worden (vier tot zes jaar).
• Voor elektronische facturen gelden extra beveiligingseisen.

Boekhouding en aangiftes moeten digitaal worden bijgehouden, met aansluiting op het “Suministro Inmediato de Información” voor grotere bedrijven.

Sancties en controles bij btw in Spanje

Spanje kent strenge sancties bij nalatigheid of fraude, waaronder:

• Boetes van 50% tot 150% van de ontdoken btw.
• Bijkomende juridische stappen (bij recidive of georganiseerde fraude).
• Dubbele belastingheffing bij onjuiste toepassing van buitenlandse mechanismen.
• Fiscale controles (“inspección tributaria”) en controles op intracommunautaire leveringen.

De Spaanse belastingdienst is actief in de controle op platformeconomie (Airbnb, online winkels) en internationale constructies.

Voorbeeldberekeningen btw in Spanje

Om je een praktisch inzicht te geven in hoe IVA in Spanje wordt berekend, volgen enkele voorbeelden:

Voorbeeld 1: Aankoop elektronica

• Je koopt een laptop in Spanje (21% btw) voor €1.000 exclusief btw.
• Btw-bedrag: €1.000 x 21% = €210
• Totale prijs: €1.210

Voorbeeld 2: Restaurantrekening

• Je betaalt €100 voor een maaltijd, exclusief btw.
• Btw-tarief: 10% → €100 x 10% = €10
• Totaal te betalen: €110

Voorbeeld 3: Intracommunautaire dienst (verleggingsmechanisme)

• Nederlands bedrijf levert consultancydienst aan Spaans bedrijf; plek van dienst: Spanje.
• Geen btw op factuur; Spaanse ontvanger draagt lokale btw af via verleggingsmechanisme.
• Factuurvermelding: “Reverse charge. Artículo 196 de la Directiva 2006/112/CE.”

Belangrijke documenten en informatiebronnen

Voor actuele regelgeving, formulieren en instructies kun je terecht bij:

• Agencia Tributaria (Spaanse Belastingdienst)
• EU VAT informatieportaal
• Lokale gestorías (administratiekantoor) of belastingadviseurs

Veelgestelde vragen over Spaanse btw (IVA)

1. Moet ik btw afdragen als ik via Airbnb vastgoed verhuur?

   Verhuur van residentieel vastgoed aan toeristen is meestal btw-plichtig (21%). Langdurige verhuur (>2 maanden) aan residentiële huurders is meestal vrijgesteld. Check altijd de meest recente regelgeving, per regio.

2. Wat als een klant niet betaalt?

   Je bent in principe verplicht btw af te dragen zodra de factuur is uitgereikt, zelfs als deze nog niet is betaald. Het is mogelijk om na maanden de btw terug te vragen via een apart proces, mits er voldoende bewijs is van oninbaarheid.

3. Is het btw-tarief in de Canarische Eilanden anders?

   Ja, de Canarische Eilanden, Ceuta en Melilla vallen onder een eigen belastingstelsel (IGIC, 7% op de Canarische eilanden; noem dit bij intracommunautaire leveringen!).

4. Kan ik Spaanse btw terugvragen als Nederlandse ondernemer?

   Ja, mits je geen vaste inrichting hebt in Spanje, kun je via het elektronische portaal van de Belastingdienst (Nederland) jaarlijkse teruggave aanvragen voor zakelijke uitgaven in Spanje.

5. Mag ik vrijstelling toepassen voor diensten aan EU-bedrijven?

   Als je diensten levert aan een btw-plichtig EU-bedrijf, geldt vaak het verleggingsmechanisme: je brengt géén Spaanse btw in rekening, de afnemer geeft zelf de btw aan in diens land.

Handige tips voor een correcte btw-administratie in Spanje

1. Zorg altijd voor correcte facturen, zowel inkomend als uitgaand. Vermeld btw-nummers en beschrijving van de activiteit.
2. Controleer btw-registratie vooraf bij intracommunautaire transacties (VIES-systeem).
3. Houd alle bonnen, facturen en contracten goed bij voor het geval van controle.
4. Bij twijfel over btw-regels of -tarieven: schakel een lokale belastingadviseur in.
5. Blijf op de hoogte van wijzigingen; fiscale wetten veranderen met regelmaat.

Btw in Spanje in vergelijking met Nederland

Btw-systemen binnen de EU zijn weliswaar geharmoniseerd, maar verschillen in details. Belangrijke verschillen tussen Spanje en Nederland zijn:

• Tarieven: Spanje hanteert 10% en 4% als verlaagde tarieven (NL: 9% en 0%).
• Toepassing: Bepaalde producten vallen binnen een ander tarief of zijn in Spanje niet vrijgesteld.
• Vastgoed: Nieuwe woningen in Spanje zijn belast, in Nederland is overdrachtsbelasting standaard.
• Btw-teruggave: Procedures en aanvraagtermijnen kunnen verschillen.
• Controleregimes: Spaanse fiscus hanteert vaak digitaal aangeleverde boekhoudingen, vooral voor grotere firma’s.

Recente en aangekondigde wijzigingen in Spaanse btw-regels (2024 en verder)

Spanje past zijn btw-regelgeving regelmatig aan, onder invloed van Europese richtlijnen en eigen fiscale hervormingen:

• SSD-implementatie (Single Shared Digital VAT): digitalisering van boekhouding verplicht voor meer bedrijven.
• Verdere aanpassing OSS/MOSS-regel, uitbreiding op goederenleveringen binnen EU.
• Maatregelen tegen fraude en elektronische betalingen (“Ley de prevención y lucha contra el fraude fiscal”, wet 11/2021).
• Flexibilisering 0%-tarieven voor boek-uitgaven en digitale publicaties.
• Voortdurende verhoging van controle-intensiteit op toeristische accommodaties en platforms.

Het is van groot belang recente bronnen te raadplegen om conform te blijven.

Btw op import en export met landen buiten de EU

Im- en export van goederen naar niet-EU-landen (derde landen) kent aparte regels:

• Import in Spanje: Btw wordt geheven bij binnenkomst, naast invoerrechten; je kunt deze btw aftrekken als voorbelasting (indien voordeelgerechtigd).
• Export uit Spanje: Goederen die definitief worden uitgevoerd zijn meestal vrijgesteld van Spaanse btw, mits afdoende bewijs van uitvoer beschikbaar is.

Voor diensten gelden soms bijzondere regels afhankelijk van locatie afname en aard dienst.

Btw en toerisme: Reizen, winkelen & taxfree shopping in Spanje

Spanje is een van Europa’s populairste toeristische bestemmingen. Er gelden dan ook speciale regels voor:

• Taxfree shopping: Niet-EU-inwoners kunnen onder voorwaarden btw terugvragen bij vertrek uit Spanje. Minimum aankoopbedrag is ongeveer €90,15 bij één aanbieder.
  • Vraag bij aankoop om een speciale “Tax Free”-cheque en bewaar bon.
  • Laat deze bij vertrek (luchthaven, grens, haven) afstempelen door de douane.
  • Je ontvangt de btw via het gekozen Global Blue/Planet-taxfreekantoor of per bank.
• Toeristische diensten: Diensten als hotels, restaurants en autoverhuur worden belast met 10% btw.

Belastingplanning en optimalisatie van btw in Spanje

Wie internationaal onderneemt, doet er goed aan aandacht te besteden aan fiscale optimalisatie:

1. Structurering van leveringen en diensten, afgestemd op plaats van belastingheffing.
2. Optimale inzet van steunvormen, vrijstellingen of bijzondere regimes.
3. Gebruik van fiscale vertegenwoordigers indien geen Spaanse vestiging.
4. Efficiënte documentatie en rapportage van grensoverschrijdende transacties.
5. Specifieke planning bij vastgoedbeleggingen en toeristisch vastgoed.

Fiscale adviesbureaus bieden gespecialiseerde begeleiding bij internationale structuurplanning.

Juridische aspecten en btw-geschillen in Spanje

Complicaties kunnen ontstaan, zoals onenigheid over het toepasselijke tarief, de status van de dienst of terugvordering van onterecht betaalde btw. In zulke gevallen bestaan de volgende opties:

• Eerst bezwaar bij de Agencia Tributaria via het officiële bezwaarformulier (“recurso de reposición” of “reclamación económico-administrativa”).
• Bij afwijzing: gang naar de economische administratieve rechtbank (Tribunal Económico-Administrativo) en eventueel naar civiele rechter.
• Bij grensoverschrijdende geschillen: inschakeling van Europese klachtenprocedures (“SOLVIT” of Europese Commissie).

Juridische bijstand is aan te bevelen bij complexe kwesties, vooral wegens het formele karakter van het Spaanse belastingsysteem.

Hoe vraag ik een Spaans btw-nummer aan?

Een Spaans btw-nummer kun je aanvragen op verschillende manieren:

1. Zelfstandig inschrijven bij “Censo de Empresarios” via de Spaanse belastingdienst (Model 036/037, online of bij het kantoor).
2. Indien buiten Spanje gevestigd: fiscale vertegenwoordiger aanstellen.
3. Identiteitsbewijs, bewijs van vestiging en gedetailleerde beschrijving van de te verrichten activiteiten vereist.

Na toekenning ontvang je het NIF/VAT-nummer, dat direct in de VIES-database wordt opgenomen.

Praktische checklist: Starten met btw in Spanje

• Controleer of je btw-plichtig bent en of je lokale registratie nodig hebt.
• Vraag een Spaans btw-nummer aan.
• Neem kennis van de geldende btw-tarieven voor jouw activiteiten.
• Zorg voor correcte facturatie en administratie (maak gebruik van digitale boekhoudsoftware indien mogelijk).
• Doe tijdig btw-aangiften — zowel periodiek als jaarlijks.
• Bij internationale handel: registreer je voor intracommunautaire transacties en OSS.
• Blijf up-to-date met fiscale vernieuwingen en raadpleeg periodiek een lokale adviseur.

Samenvatting en conclusie

Of je nu ondernemer, expat, vastgoedkoper, freelancer, investeerder of consument bent, kennis van het Spaanse btw-systeem is essentieel om niet voor verrassingen of boetes te komen staan. Het Spaanse systeem kent, ondanks harmonisatie met de EU, zijn eigen bijzonderheden als het gaat om tarieven, vrijstellingen en formaliteiten. Door grondige voorbereiding en het goed bijhouden van informatie, kun je optimaal profiteren van zakelijke kansen in Spanje en risico’s minimaliseren.

Blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen, pas je administratieve processen aan waar nodig en schroom niet professionele hulp in te schakelen — zo blijf je compliant en maak je het meeste van je activiteiten in het zonnige Spanje!